از امتیازات معماری ایرانی این است که هرگز از مکان هندسی همگن برای پوشش استفاده نشده و از اصطلاحات و نام چفدها (قوس) و طاقها و گنبدها در زبان فارسی پیداست که بیشتر به شکل بیضی و تخم مرغ و بات (بیز) توجه داشتهاند. وقتی ناظر در این مکان قرار میگیرد، نورهای متفاوتی دریافت خواهد کرد که این نورها متناوباً با نارنجی و آبی است و دیوارها این رنگها را با زوایای دائماً متغیر انعکاس میدهد. مثلث با زوایای حاد و تند، تأثیر ستیزهجویی، پرخاش و تهاجم را ایجاد میکند. شمار زیاد مهرابههای برجامانده پس از مسیحیت در شرق ارمنستان اهمیت و حضور مهرپرستی را نیز در این منطقه تأیید میکند. برای شهرهای بدون ترکیب سازگار این دو، هیچ آینده ماندنی و قابل دوامی نخواهد بود. فعالیتهای ساختمانی معماری در شهرها و دژهای قدیمی (آنی و آرماویر)، از یک سو و در پایتختها و شهرهای نو از دیگر سو ادامه یافت. از سویی دیگر معماری ارمنی آمیخته با ویژگیهای آشوری، کلدانی و حتی سومری بود. فضای غاری، شبستان غاری، پنجره رو به شرق، مذیح و مهراب از ویژگیهای این معماری است. در این دوره کلیساهایی که دارای پوشش ساده و شیروانی بودند تبدیل به ساختمانهای گنبددار شدند گنبدهای ارمنی بعدها نمونهای برای ساختن گنبدهای کلیساهای مسیحی اروپایی گردیدند.
استفاده از چوب برای ساختن در، پنجره، صندوقهای ضریح، ستونها و تیر سقف و چهار چوب، از ویژگیهای معماری اسلامی است که در ناحیه مازندران و گیلان رواج بیشتری داشتهاست. تا پیش از مسیحیت در ارمنستان، معماری ارمنی تحت تأثیر معماری اورارتو قرار داشت زیرا فرهنگ اورارتو خود جزئی از اجزاء تشکیل دهنده ویژگیهای قوم ارمنی بهشمار میرود. حدود ۲۵۰۰ سال پیش در هایاسا یکی از مراکز تشکیل قوم ارمن، شهرها و دژها و بناهای مشهوری وجود داشت. در آن عهد شاه گاگیک یکم معمار بزرگی در خدمت داشت که نامش تردات بود. دولت بیزانس این معمار بزرگ ارمنی را برای مرمت گنبد کلیسای اعظم ایاصوفیه خواست. در حالی که معمار علاوه بر دیدن این نیازها، باید فراتر رود و معنا، حس یا ایدهای را منتقل کند. این امر با پایان قانون مور و تقاضا برای دوام باتری بیشتر و کاهش اندازه فناوری تلفن همراه صورت گرفته است. در این دوران بناهای شگرفی برپا گردید مانند صومعه تاتو در استان سیونیک (بنا شده در ۸۹۵ تا ۹۰۶ میلادی)، صومعه ساناهین (بنا شده در سدههای ۱۰ تا ۱۲ میلادی) و صومعه هاقپات (بنا شده در سده دهم میلادی)، در شمال ارمنستان این بناها شامل حجرههایی برای طراحی باغ ویلا دیرنشینان، کتابخانه، غذاخوری، برج ناقوس و چند نمازخانه بودند.
در این دوران شهرها و دژهای متعددی بنا شده بود. این بنا در قسمت خارجی ۳۲ ضلعی بوده هر یک از گوشهها یک جفت نیم ستون است. یکی از مهمترین کلیساهای این دوره کلیسای جامع اچمیادزین است، این کلیسا در ابتدا چوبی بود اما در سال ۴۸۴ میلادی به جای آن کلیسای سنگی امروزی بنا نهاده شد. ستونها به وسیله قوسهای نعل اسبی شکل به یکدیگر متصل شدهاند و ستونهای ساپورت آجری، که خود با قوسهای نیم دایرهای به هم متصل شدهاند، از سقف چوبی محافظت میکنند. از قرن هشتم هجری به بعد نصب ضریح چوبی در روی مزارها به صورت سمبلیک متداول شد. یکی از نامهای عربی دریای مدیترانه نیز که در جنوب آسیای صغیر قرار دارد، «بحرالروم» به معنی «دریای رم» است. مجموعه انرژی صفر بدینگتون (مجموعه انرژی صفر بدینگتون) اولین و وسیعترین اکو مجموعه خنثی انگلستان میباشد و یک شهر مسکونی با چهل دقیقه فاصله در جنوب شرق لندن واقع شدهاست.
مهرابههای غاری گِغارد در نزدیک ایروان، پایتخت ارمنستان نشانه مهمی است که حضور قوی این آیین را در شکل ابتدایی و خالص اولین نیایشگاهها و تبدیل آن به کلیسا نشان میدهد. وجود انواع مختلف سنگهای معدنی خصوصاً سنگ توف زیبایی خاصی به این نوع معماری بخشیدهاست. یکی از این نوع بناها کلیسای جامع زوارتنوتس است که در سال ۶۴۰ میلادی ساخته شد. از این گونه کلیساها باید کلیسای کارمراوُر را نام برد که در آشتاراک ارمنستان واقع است. پس از رسمیت یافتن دین مسیحیت در ارمنستان در زمان تیرداد سوم ارمنستان اکثر آثار معماران دوران دینهای کهن به دست روحانیون مسیحی ویران شده بود به جای آنها کلیساهایی نو بنا گردید، و برخی دیگر فقط از نظر فضای داخلی تغییر شکل یافته محراب آنها به ضلع شرقی تغییر مکان یافتهاست. در مورد معماری دوران ارمنستان باستان پژوهشها و حفاریهایی توسط دانشمندان ارمنی صورت گرفت در آن دوران به ویژه پیش از مسیحیت معماری محلی عالی و پیشرفتهای در ارمنستان وجود داشت که از گذشتهای بسیار دور سرچشمه میگرفت.